|
|
 |
|
|
| |
|
|
Praxis Isusa iz Nazareta
Mirko Đorđević: OSLOBOĐENJE I SPASENJE Hrišćanski personalizam u senci ideologije i politike / „Mostart“ i „Republika“, 263 str. Beograd, 2012.
Iako je knjiga eseja Mirka Đorđevića svojim sadržajem knjiga za sva vremena, ona je svojom pojavom krajem prošle (2012) godine na najbolji način popunila izdavačku produkciju u susret događajima koji su usledili ove 2013. godine – obeležavanju 1700 godina Milanskog edikta i smeni na tronu Sv Petra u Vatikanu, povlačenjem Pape Benedikta XVI i ustoličenjem pape Franje I. U našim lokalnim okolnostima, ulogom SPC u političkom životu Srbije, razmatranja u Đorđevićevim esejima takođe nude niz odgovora na osnovu činjenica iz, u našoj javnosti nedovoljno prisutnih znanja istorije crkve i njenih odnosa sa državom. Radovi sakupljeni u ovoj knjizi objavljivani su tokom protekle dve decenije u raznim prilikama – kao predgovori knjigama i kao članci i ogledi u listu „Republika“. Prvi put je sedam ogleda objavljeno 1999. godine u izdanju „Republike“ pod nazivom Sloboda i spas a u ovo izdanje je uvršteno još sedam radova. „Srp i čekić u znaku krsta“ je predgovor za delo Izvori i smisao ruskog komunizma N. Berđajeva, (Književne novine 1989). i ogledi objavljeni u „Republici“ u periodu 2000-2012. Rad „Sumnje u sumu etabliranih istina“ o anarhizmu i hrišćanstvu, objavljuje se prvi put. Za knjigu je rečeno da predstavlja izuzetno vredan udžbenik jer čitaoca edukuje o najznačajnijim misliocima, idejama, školama i pravcima - ali ova knjiga nije samo impozantna demonstracija autorove erudicije – ona je pre svega autentičan lični stav, i kao takav, značajan doprinos ne samo hrišćanskom personalizmu nego i svim savremenim istraživanjima koja na ruševinama crkvenog (dogmatskog) hrišćanstva i komunističke (dogmatske) ideologije traže nove odgovore kako na stara, tako i sva nova pitanja sa kojima su u našem dobu civilizacija i pojedinac suočeni.
Baveći se temom hrišćanskog personalizma Đorđević upućuje na osnovni odnos između pojedinca koji traga za spasenjem i ideološko-političkih obrazaca u vremenu koji nude razne oslobađajuće koncepte. Pojmovi oslobođenja i spasenja, iako različitog značenja jer pripadaju paralelnim svetonazorima, religijskim i svetovnim, susreću se i presecaju u ključnim tačkama – nema ni spasenja niti oslobođenja putem kolektivnog bilo da se radi o religijskim sistemima bilo da se radi o ideologijama. I oslobođenje i spasenje mogući su samo na personalnoj ravni pojedinačnih života.
Vive la guerre éternelle!
 Spasenje od besmisla smrti i konačnosti je u oslobađanju ličnosti - spasenje je proces angažmana u kojem se ličnost realizuje u realnom, ovom svetu i to pre svega u interakciji sa drugim ličnostima težeći tako „carstvu božijem na zemlji“ - koje nije ništa drugo nego zahtev za uspostavu odnosa pravednosti i empatije u ljudskoj zajednici. Ovaj proces, ovaj angažman, već sam po sebi oslobađa i spasava – i on jeste večna borba, dokaz života, i život sam. Na ovim relacijama postoji mogućnost novog čitanja učenja, reči i dela Isusa iz Nazareta koje se u modernoj misli naziva i praxis. U tome leže razlozi da se hrišćanstvo i anarho-komunističke ideje dovode u suštinsku povezanost, pa autor u više prilika podseća na aggiornamento proklamovan na Drugom Vatikanskom saboru 1962. godine kojim je tadašnji papa Jovan XXIII obavezao generacije na otvaranje Crkve prema svetu – delo Mirka Đorđevića koje daleko prevazilazi korice ove knjige upućuje na veliku obavezu otvaranja laičke i ateističke misli prema svim onim vrednostima koje su sadržane pre svega u izvornom učenju Isusa iz Nazareta.
Drugo lice velikih ideja bilo da se radi o spasenju ili oslobođenju jesu ideološke i političke instrumentalizacije sa svih strana – kako od institucije Crkve tako od političkih ideja i levice i desnice. Totalitarizam Crkve i Države, bilo da je reč o srednjovekovnoj simfoniji nastaloj iz Konstantinovskog zagrljaja, ili da je reč o državi proletera i diktaturi proletarijata, ili državnim projektima zasnovanim da ideji Naciona, jeste istorijska konstanta koja je suprotstavljena Ličnosti. Dakle ličnosti zasnovanoj na individualitetu koja svoju slobodu ne utapa i ne odriče je se u korist kolektiviteta. Pobuna i nepristajanje na objektivaciju u ovom smislu suština je reči i dela = praxisa Isusa iz Nazareta koga otkrivamo kao ličnost koja spasenje realizuje na ovom svetu, u angažmanu koji oslobađa.
Hrišćanstvo je tek na početku
Zbog ovih načela na kojima insistira Đorđević u svojim radovima ukazuje da je posle dve hiljade godina civilizacije koja sebe naziva hrišćanskom, i pored duboke krize u kojoj se nalazi Crkva, hrišćanstvo tek na početku, Ali isto tako, na zajedničkom početku nalazi se i ideja levice koja se kao i Crkva kroz svoju istoriju, kompromitovala kroz totalitarne ideološko političke obrasce. Čitanje ovako komponovanog izbora radova Mirka Đorđevića predstavlja uzbudljivo otkrivanje veza i ideja koje i posvećenim u pitanja teologije ili marksizma daje podstreka i inspiracije za nova traganja i otkrića. Pre svega to je variranje jedne iste teme kroz vekove, od isihasta i Pelagija do Prudona, Marksa, ruskog duhovnog maksimalizma, Berđajeva, Lenjina, Roze Luksemburg, anarhističke republike Nestora Mahnoa, do Emanuela Munijea, Kastorijadisa, I. J. Lelupa, Ž. Elila, Hansa Künga. Posebna pažnja je posvećena domaćoj varijanti nacionalističkog ideološko političkog obrasca u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, nikolajevštini i sabornosti.
Ono što u domaćoj intelektualnoj javnosti, svetovnoj i crkvenoj, nedostaje u svakom pogledu jeste učešće u savremenim tokovima misli, pre svega kritičkog tumačenja biblijskih tekstova. Misao u Crkvi je potpuno zatvorena prema aktuelnim teološkim raspravama koje ishode iz čitanja spisa posle otkrića u Nag Hamadiju, o raspravama odnosa Crkve i Države, o teologiji oslobođenja. Ovdašnja društvena misao je ograničena na prizmu naciona, krvi i tla, formalno se zadovoljavajući tradicionalnim crkvenim dogmama, a realno praktikujući primitivno sujeverje. Otvaranje i prisutnost ideja koje čitav vek legitimno cirkulišu među umovima evropske i svetske misli jeste neophodno da bi se uspostavio dijalog iz koga se može ne samo prepoznati i prošlost i sadašnjost, nego i budućnost. To su zahtevi vremena, a ova knjiga u odgovoru na te zahteve predstavlja najbolji vodič.
|
|
| |
| | | | | |
