Jedno čitanje Rečnika grešaka Srđana Damnjanovića ¹

FALSOLOGIKA CONTRA FA(C)TUM

Evidentna kalendarska, premda ne i istinski ljudska kvalitativna, vremenska distanca između datuma  publikovanja i prezentovanja čitaocima  Republike  imanentnog duha i teorijsko-praktičkog potencijala ovog značajnog domaćeg filozofskog dela (Zavod za udžbenike, 2009)  nije u protivrečnosti s bitnim smislom i svrhom rubrike u kojoj se objavljuje. Nije zato što je njegova aktuelnost i dalekosežna vrednost, sadržana u temeljnoj antropološko-emancipatorskoj kritičkoj ideji, kao bitnom uslovu mogućnosti totalnog  praktičkog samooslobađanja čoveka uopšte, nezasluženo neprepoznata i spoznata u našoj široj stručnoj i opštoj, humanistički obrazovanoj, javnosti.
Knjiga Rečnik grešaka predstavlja prerađen, za štampu adaptiran , esencijalni deo teksta Damnjanovićeve doktorske disertacije u kojoj autor izlaže vlastitu falsologičku teorijsku koncepciju² polazeći od kritičkog uvida u epohalnu situaciju duhovne  praznine, deficita i krize istinski originalnog filozofskog stvaralaštva³ kao svojevrsnog izraza bezumlja savremene ljudske svetske zbilje.

Naime reč je o sistematski razvijenom naučnom znanju4, na osnovu dosadašnjeg totalnog istorijskog iskustva zapadne civilizacije, o poreklu i prirodi, tj. biti ljudske logičko-aksiološko, objektivno-dijalektičke društvene prakse pogrešivosti fundiranoj na filozofsko antropološkom odredjenju čoveka kao slobodnog , dakle pogrešivog5 vremenitog bića koje ostvaruje saznajni , moralni, politički i opšti socijalni progres nužnošću povesnog  jedinstvenog teorijsko- praktičkog prevladavanja vlastitih pogrešaka 6. Suštinska humanističko- emancipatorska vrednost falsologike sadržana je u imanentnom kulturno-progresivnom potencijalu povesno-budućnosne, otvorene antimetafizičke svesti o bitno ljudskoj temporalnoj praktičko-stvaralačkoj mogućnosti i načinima slobodnog samoproizvodjenja sebe i svog sveta u istorijsko-dijalektičkom procesu samospoznaje, samoprevladavanja i samousavršavanja.
		Dobar dizajn: Iskra/telefon-Savnik

Ova Damnjanovićeva autentična falsološko-aksiološka teorijska pozicija rezultat je nastojanja da se odgovori aktuelnim istinski ljudskim potrebama, tj. da se slobodno, kritički⁷, celovito, principijelno humanističko-filozofski⁸, umski preispituje racionalnost, vrednost i smislenost istorijsko-društvenog fakticiteta kao bitnog uslova praktičkog prevladavanja postojećih negativnosti, protivrečnosti , ili pogrešaka i ostvarivanja boljeg, manje pogrešnog sveta .
Interpretacijsku konkretizaciju i akcentovanje osnovne ideje bitnog emancipatorskog značaja i značenja falsologičkog logičko-vrednosnog kritičkog suprotstavljanja vladajućem pozitivističkom shvatanju postojećeg planetarizujućeg gradjanskog društva, kao konačno ideološki istinitog, istorijski dovršenog i bezalternativnog, treba i moguće je na ovom mestu provesti samo u kratkim crtama pokazivanjem stvarnog karaktera uloge i položaja  institucionalizovane filozofije u savremenoj dominirajućoj tzv. zapadnoj liberalnoj civilizaciji.
Sažeta eksplikacija faktičkog  kulturno degradiranog statusa institucionalizovane i medijski estradizovane filozofije⁹, u savremenom građanskom društvu u krizi, svoj osnov mora imati u radikalno-kritičkoj spoznaji bitnih karakteristika, ili istinske prirode zapadnog globalizujuceg opšteg socijalnog poretka koja polazi od analize zbiljske, fundamentalne, liberalno-demokratske, idejno-delatne protivrečnosti. Naznačeni problem predstavlja najvažnije spekulativno, revolucionarno-povesno, budućnosno pitanje našeg sveta i vremena sadržano u imanentnoj antitetici izmedju, s jedne strane istorijski spoznatih i izborenih međunarodnim pravnim poretkom normativno zaštićenih i ideološko-politički proklamovanih civilizacijski najviših ljudskih  vrednosti i , s druge strane stvarne, ničim ograničene i nezadovoljive, agresivne i beskrupulozne težnje malobrojnih posednika najkrupnijeg finansijskog i korporativnog kapitala ka globalnoj maksimalizaciji sopstvene  ekonomske i političke moći i vlasti. Ova totalitarna neoliberalna praktička samovolja manjine nad većinom čovečanstva vlastitim partikularnim sebičnim ekonomsko-lukrativnim interesima porobljavanja i sveobuhvatne eksploatacije ljudi i prirode podređuje sve i svakoga, instrumentalizuje i zloupotrebljava u dosadašnjoj istoriji proizvedene naučno-tehničke i društveno- političke mogućnosti opšteljudske emancipacije.
Stoga, iako se deklarativno poziva na demokratiju, slobodu, ljudska prava, pravdu, jednakost i solidarnost kao na vlastite delatne principe, medijski propagandno obmanjujuci  javnost u cilju obezbeđivanja  pseudo demokratskog pristanka i konsenzusa, ova razobručena planetarna kapitalistička praksa predstavlja drastičnu i kontinuiranu negaciju  tih vrhovnih ljudskih vrednosti, a time i glavnu prepreku u stvaranju boljeg sveta izgradnjom humanijih međuljudskih društvenih odnosa, kao uslova za život dostojan čoveka većini svetske populacije.
U kontekstualnom sklopu opisanog epohalnog  istorijsko-društvenog ustrojstva u kome su profit, moć, vlast i materijalni proizvodno-potrošački standard istinski vrhovni racionalno-aksiološki kriterij vrednosnog prosudjivanja svake ljudske delatnosti, treba razumeti i marginalizovani socijalni položaj i ulogu univerzitetske zapadne filozofije, te aktuelnu pretnju njenog moguceg kraja¹⁰ determinisanog  tržišno-privrednim, komercijalnim, utilitarističkim merilima.To jest, preciznije rečeno, onoga otuđenog  što je ostalo od njene stvarne prirode i autonomije u formi nesistematske, specijalizovane,  s jedne strane prirodno naučnim potrebama podređene teorije, a s druge strane vladajuce konzervativne dogmatske pozitivističke apologije¹¹, idealizacije i legitimacije postojećeg društvenog poretka i prakse od strane dobro plaćenih ideologa, proizvođaca oficijelnih teza i uverenja, te vaspitača, indoktriniranjem mladih generacija u vladajućem duhu mišljenja i delanja.
Međutim, glavni razlog  represivnog državno-birokratskog i privatnog kapitalističko- finansijskog  manipulativnog uticaja na institucionalnu desupstancijalizaciju i instrumentalizaciju visoko školske filozofske delatnosti nije sadržan u opštoj, naviknutoj i prihvaćenoj ideologizovanoj predstavi dresiranog „mišljenja“ javnosti, na kapitalističko-društvenoj paradigmi, o njenoj praktičnoj neupotrebljivosti i beskorisnosti, tj., bezvrednosti za čoveka uopšte. Naprotiv ključni motiv se krije u činjenici da je istinska filozofija, kao stvaralački, spekulativno-dijalektički, revolucionarno-kritički, humanističko-emancipatorski objektivni misaoni odnos prema postojećim institucijama društva, vladajućoj teoriji i praksi, uvek bila opasna opozicija, antiteza i negacija vladajućeg  poretka međuljudskih društvenih odnosa, jer nije pristajala na kontrolu mišljenja, govora i istine te je predstavljala bitan element i momenat totalne povesne samooslobađajuce prakse i opšteg ljudskog progresa. Stoga, i za savremenog čoveka, njegov svet i istoriju, istinska revolucionarno-humanistička misao oslobođena od idealističkog apstrakcionizma, nemoralnog oportunizma, oholog akademizma  i  ideološkog dogmatizma ima presudnu važnost i vrednost jer sebi kao glavni zadatak i cilj postavlja rešavanje najbitnijih, aktuelnih  globalnih problema čovečanstva.

Logičko-aksiološki, kritički preispituje istinitost i umnost postojećeg  planetarnog  socijalnog poretka međuljudskih odnosa12, s pozicije odbrane u dosadašnjoj istoriji dostignutih najviših ljudskih civilizacijskih vrednosti, svesna da on ne predstavlja kraj povesnog  procesa praktičkog društvenog i opšteg samooslobađanja i samousavršavanja. Drugim rečima, temeljna intencija humanističko-emancipatorske filozofije, shvaćene kao dijalektičko jedinstvo istorijsko-društvenog mišljenja i prakse revolucije, je u duhovnom buđenju i osvešćivanju potlačenih, eksploatisanih i raspamećenih, kao realne dehumanizovane materijalne, socijalne snage radikalne promene postojećeg, u legitimaciji njihove autentične ljudske egzistencije, u edukaciji o strateško-organizacionim načinima stvaranja boljeg, kvalitativno drugačijeg sveta.
		Dobar dizajn: Iskra/telefon-Savnik

To jest ona mora da uspostavi komunikaciju s njima, da ih ohrabruje  i uči kako da se bore za svoju otuđenu ljudskost, te, stoga, odgovara istinskim potrebama i interesima čovečanstva, iz čega sledi, nasuprot vladajućem opštem uverenju, da predstavlja najveću vrednost i dobrobit za čoveka.
Falsologički osvešćen kritički um je moćno sredstvo samooslobađanja čoveka od medijsko-političko-ideoloških manipulacija javnosti¹³ savremenih sofista i osnovna pretpostavka  prevladavanja pogrešnosti postojećeg globalizujućeg  nehumanog ustrojstva međuljudskih odnosa čija bezumnost i bezvrednost je dokazana u iskustvenoj praksi, te stoga ne može biti logički opravdana prihvatljiva životna praksa od strane većine svetske populacije, zbog kršenja elementarnih civilizacijskih normi čovečanstva.
Na kraju treba reći da Damnjanovićev Rečnik grešaka ima grešaka. Njegova pogrešivost sledi iz temeljne teze njegove falsološke koncepcije o neizbežnoj ljudskoj pogrešivosti i mogućnosti falsologičkog prevladavanja falsologičkih grešaka, u čemu je sadržan njen saznajni, heuristički kapacitet. Stoga, dijalektičko-logičkom metodom treba preuzeti pozitivne rezultate njenog  kritičko-logičkog, humanističko-vrednosnog odnosa prema vlastitoj istorijsko-društvenoj zbilji¹⁴, a pogreške u cilju unapređenja znanja i opšte ljudske prakse prevladati.
Milan Đorđević