»Socijaldemokratija u Srbiji: stvarnost i mogućnosti«, zbornik radova sa naučnog skupa, izd. SDP, Beograd 2003, str. 105

Konfuzija oko socijaldemokratskih ideja

U organizaciji Socijaldemokratske partije, Centra za socijalne i demokratske studije, Centra za proučavanje alternative i fondacije Fridrih Ebert, u aprilu prošle godine održan je naučni skup na temu: "Socijaldemokratija u Srbiji - stvarnost i mogućnosti", a ovih dana je objavljen zbornik radova pod istim naslovom.
Grupa uglednih sociologa i politikologa u svojim referatima elaborirala je kako osnovne principe na kojima se istorijski temelji socijaldemokratija, tako i pitanja promene njenog strateškog opredeljenja u skladu sa političkim, ekonomskim i društvenim izazovima novog doba. Od nekadašnjeg stava da je demokratski socijalizam krajnji cilj socijaldemokratije, a da njegovo postizanje valja realizovati mirnim demokratsko-parlamentarnim putem, došlo se dotle da je kapitalizam shvaćen kao neminovnost i promotor ljudskog progresa, ali da ga treba oplemeniti socijalnom dimenzijom koja podrazumeva najšire partnerstvo sa njegovim institucijama. Partnerstvo radništva, odnosno sindikata kao njegovog reprezenta sa krupnim kapitalom jeste srž plodotvornih društvenih odnosa; napuštanje teorije o "socijalnoj državi", odnosno "državi blagostanja" (welfare state) kompenzovano je "socijaldemokratskim upravljanjem kapitalizma". Ovo je, pak, dovelo do tzv. trećeg puta kao srednje solucije između rigidnog marksizma i liberalnog koncepta kapitalističke privrede. Današnje neoliberalističke ideje, pak, umnogome su uticale na dalju promenu u stavovima zapadne socijaldemokratije: naime, pred naletom neoliberalizma neke ključne socijaldemokratske partije, poput britanske Laburističke stranke i nemačke SDP, izvršile su sintezu socijaldemokratskih vrednosti i nekih ideja neoliberalizma.
Što se perspektive socijaldemokratije u Srbiji tiče, eksperti nisu preterano optimisti. Uprkos istorijskoj ukorenjenosti socijalističkih ideja, današnja Srbija je u tolikoj meri ekonomski pauperizovana, politički fragmentizovana, iscrpljena decenijskim ratovanjem, zavođena kvazilevičarskim idejama (SPS i JUL, npr.), ali i ekstremnim nacionalizmom, da je ideja levice u značajnoj meri diskreditovana, pa će biti potrebno mnogo vremena da se ona u očima običnog građanina rehabilituje. Taj proces rehabilitacije otežava u značajnoj meri i postojanje mnogobrojnih stranaka sa levičarskim predznakom, a najnovije ujedinjenje pa nakon nepunih godinu dana i razjedinjenje Socijaldemokratske partije i Socijaldemokratske unije pokazuje svu nestabilnost socijalističke ideje kod nas i zbrku koja oko tog pitanja vlada.
Zbornik radova, prema mišljenju ovog prikazivača, prvi je širi teorijski pokušaj problematizacije ove složene teme koja zahteva duboku, sveobuhvatnu i promišljenu elaboraciju. Za nadati se da će ovakvih pokušaja biti više.