Nakon više od trideset godina

Pravda stigla za Vladimira Markovića

Ako u našem korumpiranom pravosuđu (o čemu svedoči i broj namerno zastarelih predmeta kao u slučaju vladike Pahomija na primer!) i od izvršne vlasti velikim delom zavisnom (preduzimanje mera tek na Vučićev mig), ipak ima nečeg pozitivnog, onda je to nedavna presuda Apelacionog suda kojom se u potpunosti pravosnažno i bezuslovno rehabilituje novinar Vladimir Marković. Kao što smo pre izvesnog vremena pisali, Vladimiru Markoviću je još krajem sedamdesetih godina suđeno zbog njegovog intervjua sa dr Franjom Tuđmanom koji je preneo jedan emigrantski ustaški list. Dr Franjo Tuđman je u to vreme već pao u nemilost vlasti, a 1981 zajedno sa dr Markom Veselicom je i osuđen u zagrebačkom okružnom sudu na višegodišnju robiju. Marković je, pak, u Drugom opštinskom sudu u Beogradu osuđen na vremenski neodređenu kaznu obaveznog psihijatrijskog lečenja, iako je utvrđeno da je bio psihički zdrav. Nije Marković jedini koji je zbog političkog delikta upućivan u psihijatrisjku ustanovu, to je bila česta praksa u to vreme jer se time želelo zastrašiti političke protivnike, a najširoj javnosti pokazati kako samo „psihički poremećena osoba može govoriti protiv svoje vlasti i protiv svoje države.“ Amnesti International je i u to vreme stavljao oštre zamerke jugoslovenskoj vladi zbog zloupotrebe psihijatrije u političke svrhe, ali iako je SFRJ bila mnogo demokratskija od ostalih socijalističkih zemalja, nije opraštala političke delikte usmerene makar i na nenasilnu, demokratsku promenu ustavnog poretka i političkog sistema.
Vladimir Marković je krajem sedamdesetih godina bio aktivan borac za demokratizaciju zemlje, poznavao je mnoge tadašnje disidente i sarađivao sa njima (sa Mihajlom Mihajlovim, na primer), pisao peticije da se jugoslovenskim disidentima (Tuđmanu, Veselici, Šimi Đodanu, Milovanu Đilasu, Mihajlu Mihajlovu, Ivanu Zvonimiru Čičku, Vladi Gotovcu i drugima omogući „zaposlenje i objavljivanje književnih radova i pristojna penzija“. U više navrata u Zagrebu posećivao i Franju Tuđmana pre nego je ovaj osuđen na zatvorsku kaznu zajedno sa Veselicom. Markovića Tuđman na više mesta pominje u svojim dnevničkim beleškama izdatim posthumno u Zagrebu (F. Tuđman, Osobni dnevnik, knjiga prva, 1973-1978, priredila Ankica Tuđman, Zagreb 2011): „subota, 13. prosinca 1980: BBC iz ovogodišnjeg izvještaja Amnesti International o Jugoslaviji prenosi uglavnom primjere sa srpskog područja. Čak i o osuđenima u B i H. Među inim: Vladimir Marković, 'žurnalist' iz Beograda, poslan je od vlasti na psihijatrijsko liječenje zbog toga što je u emigrantske novine prenio tvrdnje o pretjerivanju ratnih zločina. Riječ je o prenošenju razgovora sa mnom; intervju iz optužbe!...“ Tuđman je Markovića smatrao agentom provokatorom (što Marković nije bio) pa je dodao i sledeću rečenicu: „Crnac ispunio zadaću, a postavši nekoristan poslaše ga u ludnicu mjesto u zatvor, jer na slobodi bio bi nezgodan čak i kao svjedok u mom slučaju...“ Dakle posle više od tri decenije uporne sudske borbe, Vladimir Marković je u potpunosti rehabilitovan. Voleli bismo da je ta rehabilitacija rezultat neutralne pravno-sudske odluke na osnovu činjenica koje su nesporne, a ne političkog trenda negiranja svega dobrog u bivšoj SFRJ pa stoga i realizacije mreže masovnih rehabilitacija i najokorelijih ratnih zločinaca i saradnika okupatora, kroz koju se, eto, provukao i stvarno nevin Vladimir Marković.

Zlatoje Martinov