Nevolje sa granicama

U četvrtak 2. avgusta Uprava policije Crne Gore saopštila je ne baš običnu vest - vraćen je sa graničnog prelaza mileševski vladika Filaret, ne može da uđe u Crnu Goru jer se nalazi na spisku ljudi koje Tribunal u Hagu traži, zbog "pomaganja beguncima od pravde". Preosvećeni Filaret, istini za volju, ne krije svoju privrženost Miloševiću, Karadžiću i Mladiću. Dva momenta su zaista tu bitna - i izvan priče koja deluje bizarno - prvi je da je to uradila država Crna Gora po međunarodnom pravu - ovim je iz Evrope pozvana cela SPC, jer po učenju Crkve "gde je episkop tu je cela crkva". O nečem drugom niko se ne pita, posebno u Beogradu: jer i država Srbija je prihvatila istu obavezu, dužna je da hapsi tražene i njihove jatake. Umesto toga iz Beograda je započela kampanja da se, eto, srpskom episkopu zabranjuje pristup u delu eparhije koja je na teritoriji druge države. Besmislica - SPC ima eparhije i u Evropi i Americi i nigde problema nema.
No, sve priče o vladici Filaretu su zaista bizarne - ime Filaret na grčkom znači "onaj koji ljubi vrlinu". To i nije vredno komentara, jer preosvećeni državu Crnu Goru ne priznaje. Sada moli predsednik Crne Gore patrijarha Pavla "da objasni vladici zašto ne može u Crnu Goru" - ništa od toga. Preosvećeni je u međuvremenu smislio dodatni scenario: zatražio je državljanstvo Crne Gore. Ujdurma je providna, ali nije ni preosvećeni igrač za potcenjivanje. Da bi neko - po crnogorskom Zakonu o državljanstvu iz 1999. godine - dobio državljanstvo mora imati najmanje deset godina boravka u državi - preosvećeni to nema - ili da je u bračnoj zajednici sa državljankom Crne Gore - preosvećeni je kaluđer - ili da mu država Crna Gora dodeli u znak zahvalnosti takvo pravo. I tu su, dakle, šanse episkopa ravne nuli.
U ovoj zabavi koju vladika nudi svetu nešto drugo je posredi. Oglasio se R. Naumov, ministar vera u kabinetu V. Koštunice, koji uz otvorenu podršku Filaretu objašnjava da se granice crkve i države ne poklapaju. Vekovima je to tako, i bukvalno svaki učenik to zna, ali ministra Naumova muči nešto drugo - i on i kabinet čiji je član hoće da granice kanonskog područja SPC budu i državne granice. Za sada, makar u BiH, Makedoniji i Crnoj Gori. To, međutim, ne ide jedno sa drugim. Naime, ako je R. Naumovu jasno da se granice crkve i države ne podudaraju, onda bi bilo normalno da savetuje SPC i vladiku Filareta da ne čine to što čine. Nema potrebe baviti se primerima iz istorije - to svi znaju. Ministra muči to što SPC treba da - barem u nekim slučajevima - ne poštuje državne granice. Zna on da mi imamo mitropoliju u Hrvatskoj i Sloveniji i "vasceloj Italiji". I da tamo nema problema.
Granice su u glavama onih koji se još nisu odrekli političke kartografije koja je Balkan zavila u crno.