Rasprava povodom predloga Zakona o crkvama i verskim zajednicama

Zakon o kastama

Socijaldemokratski klub uz podršku Fondacije "Fridrih Ebert" 15. aprila u Medija centru organizovao je javnu raspravu povodom iznenadnog ulaska u skupštinsku proceduru Zakona o crkvama i verskim zajednicama. Za ovu, šestu verziju Zakona nije ni predviđena javna rasprava već samo usaglašavanje među verskim zajednicama.
Opštu ocenu da predlog Zakona o crkvama i verskim zajednicama koji je podnela Vlada republike Srbije nije dobar argumentovano je na samom početku rasprave iznela moderator skupa Vera Marković. U ime slobode veroispovesti kao jednog od osnovnih ljudskih prava, ovaj predlog Zakona verifikuje položaj Srpske pravoslavne crkve kao državotvorne organizacije istovremeno svodeći ulogu države na njen servis. U ime tradicije u duhovnosti i patrijarhalnosti zajednice potpuno se, kako je istakla profesorka Zagorka Golubović, kao i ostali uvodničari i učesnici rasprave, pojam kulture svodi na delatnosti koje su određene kanonizacijom pod okriljem crkve uz istovremeno oslobađanje sveštenih lica svake krivičnopravne odgovornosti koja za posledicu ima urušavanje postojećih zakona i ono malo pravne države što je, bar u postojećim važećim zakonima, proklamovano. U finansijskoj sferi, kao i u prosvetnoj, Predlog zakona o crkvama uspostavlja kontinuitet sa srednjim vekom, negirajući savremene tokove razvoja ove oblasti ljudskih prava i odnosa moderne Evrope. Međutim, eksteritorijalnost crkve koja je garantovana, predlagaču nije dovoljna. Predlogom je ozakonjeno pravo na vršenje bogosluženja na svim javnim mestima, u školama, bolnicama, kulturnim institucijama, uz obavezu države da obezbedi uslove. U ime slobode krši se pravo na izbor i zaštita slobode laičkog prostora oslobađanjem crkve poreza, kao i određivanje obaveza državi za finansiranje plata, socijalne i zdravstvene zaštite, kao i penzijskog osiguranja sveštenika uz njihovo oslobađanje svake krivične odgovornosti predviđene državnom nadležnošću, uz proglašenje pravosnažnosti odluka crkvenih organa, kako je u raspravi primetila Elizabeta Deni. Uz decidirano istaknutu državotvornost Srpske pravoslavne crkve, u članu 12, guši se svaki nagoveštaj multietničkog, kao i multikulturalnog društva. Profesor Rade Veljanovski je istakao da ovaj predlog zakona nije pokušaj da se odrede okviri delatnosti i prava već nažalost ozakonjenje ideološkopolitičke situacije koja je naša stvarnost sa tendencijom da se u društvu jasno diferenciraju kaste i time spreči demokratizacija društva. Kasta pravoslavnih na čelu sa nepogrešivim sveštenstvom, kasta malih verskih zajednica i kasta ateista intelektualaca koja pokušava da na zakonit način, uvođenjem javne rasprave, spreči povratak u srednji vek.
Ulazak crkve u laičko školstvo sa garantovanim slobodama oko izbora nastavnog kadra, programa i ostalim, čime su obavezni ostali učesnici u ovoj oblasti, pogotovo sveprisutnošću crkve na Univerzitetu, uz kršenje autonomije ostalih laičkih fakulteta, o čemu je Republika izveštavala, ozbiljno narušava slobodu izbora jer država je po ovom Zakonu obavezna da crkvi omogući čak i bogosluženja. Ovim se, kako je istakla profesorka Golubović, legitimiše politička uloga crkve i njeno političko mešanje u javne poslove, što je određeno članom 33, a država je dužna da obezbedi uslove.